ग्रह

विकिपीडिया केरौ बारे मँ
(ग्रह (खगोलीय पिंड) सँ भेजलौ गेलौ)
तुलना मंगल बुध चन्द्रमा प्लूटो हौमेआ के साथ

ग्रह एगो बड़ौ, गोल खगोलीय पिंड होय छै जे नाय तारा होय छै आरो नाय ओकरौ अवशेष। ग्रह केरऽ निर्माण केरऽ सबसें अच्छा उपलब्ध सिद्धांत नीहारिका परिकल्पना छेकै, जेकरा म॑ ई मानलऽ गेलऽ छै कि एक अंतरतारा बादल नीहारिका स॑ बाहर गिरी क॑ एक आद्यग्रहीय डिस्क द्वारा परिक्रमा करै वाला एगो युवा प्रोटोस्टार के निर्माण करै छै। गुरुत्वाकर्षण द्वारा संचालित पदार्थ के क्रमिक संचय के कारण ई डिस्क मँ ग्रह बढ़ै छै, जेकरा अभिवृद्धि कहलऽ जाय छै। सौरमंडल मँ कम सँ कम आठ ग्रह छै: स्थलीय ग्रह बुध, शुक्र, पृथ्वी आरू मंगल, आरू विशालकाय गैसीय ग्रह बृहस्पति, शनि, यूरेनस आरू नेपच्यून। ई ग्रह प्रत्येक अपनऽ ध्रुवीय कक्षा के संबंध म॑ झुकलऽ अक्ष के चारो तरफ घूमै छै। बुध के अलावा सौरमंडल केरऽ सब ग्रहऽ के पास काफी वायुमंडल छै, आरू कुछ म॑ बर्फ केरौ टोपी, मौसम, ज्वालामुखी, तूफान, विवर्तनिक, आरू जल विज्ञान तक जैसनऽ विशेषता छै। शुक्र आरू मंगल के अलावा सौरमंडल केरऽ ग्रहऽ म॑ चुंबकीय क्षेत्र पैदा होय छै आरू शुक्र आरू बुध क॑ छोड़ी क॑ सब म॑ प्राकृतिक उपग्रह छै। विशालकाय ग्रहऽ प॑ ग्रह केरऽ छल्ला छै, जेकरा म॑ सबसें प्रमुख शनि छै।

ग्रहौ सिनी केरौ विवरण[संपादन | स्रोत सम्पादित करौ]

*बुध[१] *शुक्र[२] *पृथ्वी[३] *मंगल[४] °बृहस्पति[५] °शनि[६] °युरेनस[७] °नेप्चून[८]
खगोलीय चिन्ह[q] Mercury Venus Earth Mars Jupiter Saturn Uranus Neptune
सूर्य से औसत दूरी कि.मी.
AU
57,909,175
0.38709893
108,208,930
0.72333199
149,597,890
1.00000011
227,936,640
1.52366231
778,412,010
5.20336301
1,426,725,400
9.53707032
2,870,972,200
19.19126393
4,498,252,900
30.06896348
भूमध्यरेखीय व्यास कि.मी. 2,439.64
0.3825
6,051.59
0.9488
6,378.1
1
3,397.00
0.53226
71,492.68
11.209
60,267.14
9.449
25,557.25
4.007
24,766.36
3.883
पृष्ठ क्षेत्र कि.मी.2 75,000,000
0.1471
460,000,000
0.9010
510,000,000
1
140,000,000
0.2745
64,000,000,000
125.5
44,000,000,000
86.27
8,100,000,000
15.88
7,700,000,000
15.10
आयतन कि.मी.3 6.083×1010
0.056
9.28×1011
0.87
1.083×1012
1
1.6318×1011
0.151
1.431×1015
1,321.3
8.27×1014
763.59
6.834×1013
63.086
6.254×1013
57.74
द्रव्यमान कि.ग्रा. 3.302×1023
0.055
4.8690×1024
0.815
5.9742×1024
1
6.4191×1023
0.107
1.8987×1027
318
5.6851×1026
95
8.6849×1025
14
1.0244×1026
17
घनत्व ग्राम / से.मी.3 5.43 5.24 5.515 3.940 1.33 0.70 1.30 1.76
भूमध्यरेखीय गुरुत्व मीटर /सेकण्ड 2 3.70 8.87 9.81 3.71 23.12 8.96 8.69 11.00
पलायन वेग कि.मी./सेकण्ड 4.25 10.36 11.18 5.02 59.54 35.49 21.29 23.71
घूर्णन काल दिन 58.646225 −243.0187[h] 0.99726968 1.02595675 0.41354 0.44401 −0.71833[h] 0.67125
कक्षीय काल वर्ष 0.2408467 0.61519726 1.0000174 1.8808476 11.862615 29.447498 84.016846 164.79132
औसत कक्षीय वेग कि.मी./सेकण्ड 47.8725 35.0214 29.7859 24.1309 13.0697 9.6724 6.8352 5.4778
उत्केंद्रता (Eccentricity) 0.20563069 0.00677323 0.01671022 0.09341233 0.04839266 0.05415060 0.04716771 0.00858587
आनति (झुकाव) कोण 7.00 3.39 0[३] 1.85 1.31 2.48 0.76 1.77
धुरीय झुकाव कोण 0.0 177.3 23.44 25.19 3.12 26.73 97.86 29.58
औसत पृष्ठ तापमान केल्विन 440 - 100 730 287 227 152 [j] 134 [j] 76 [j] 72 [j]
औसत वायु तापमान केल्विन 288 165 135 76 73
वायुमंदालीय संयोजन He  Na+  P+  CO2  N2 N2  O2 CO2  N2  Ar H2  He H2  He H2  He  CH4 H2  He  CH4
ज्ञात उपग्रहों की संख्या 0 0 1 2 79 62 27 13
वलय No No No No Yes Yes Yes Yes
Planetary discriminant[l][o] 9.1×104 1.35×106 1.7×106 1.8×105 6.25×105 1.9×105 2.9×104 2.4×104

एकरहो देखौ[संपादन | स्रोत सम्पादित करौ]

बाहरी कड़ी[संपादन | स्रोत सम्पादित करौ]

संदर्भ[संपादन | स्रोत सम्पादित करौ]

  1. NASA Mercury Fact Sheet Archived २०१५-११-०६ at the Wayback Machine and NASA Solar System Exploration Factsheet Archived २०१४-०४-०८ at the Wayback Machine NASA Retrieved on 2008-11-17 (unless otherwise cited)
  2. NASA Venus Factsheet Archived २०१६-०३-०८ at the Wayback Machine and NASA Solar System Exploration Factsheet Archived २००६-०९-२९ at the Wayback Machine NASA Retrieved on 2008-11-17 (unless otherwise cited)
  3. ३.० ३.१ NASA Earth factsheet Archived २०१०-१०-३० at the Wayback Machine and NASA Solar System Exploration Factsheet Archived २००९-०८-२७ at the Wayback Machine NASA Retrieved on 2008-11-17 (unless otherwise cited)
  4. NASA Mars Factsheet Archived २०१०-०६-१२ at the Wayback Machine and NASA Mars Solar System Exploration Factsheet Archived २०११-०७-२१ at the Wayback Machine NASA Retrieved on 2008-11-17 (unless otherwise cited)
  5. NASA Jupiter factsheet Archived २०११-०९-२६ at the Wayback Machine and NASA Solar System Exploration Factsheet Archived २०१३-१२-२५ at the Wayback Machine NASA Retrieved on 2008-11-17 (unless otherwise cited)
  6. NASA Saturn factsheet Archived २०११-०८-१८ at the Wayback Machine and NASA Solar System Exploration Saturn Factsheet Archived २०११-०५-१७ at the Wayback Machine NASA Retrieved on 2008-11-17 (unless otherwise cited)
  7. NASA Uranus factsheet Archived २०११-०८-०४ at the Wayback Machine and NASA Solar System Exploration Uranus Factsheet Archived २०१४-०४-२२ at the Wayback Machine NASA Retrieved on 2008-11-17 (unless otherwise cited)
  8. NASA Neptune factsheet Archived २०१७-१२-०९ at the Wayback Machine and NASA Solar System Exploration Neptune Factsheet Archived २०१७-१२-०९ at the Wayback Machine NASA Retrieved on 2008-11-17 (unless otherwise cited)