क्वार्क

विकिपीडिया केरौ बारे मँ
Three colored balls (symbolizing quarks) connected pairwise by springs (symbolizing gluons), all inside a gray circle (symbolizing a proton). The colors of the balls are red, green, and blue, to parallel each quark's color charge. The red and blue balls are labeled "u" (for "up" quark) and the green one is labeled "d" (for "down" quark).
प्रोटॉन

क्वार्क (/ˈkwɔːrk/ or /ˈkwɑːrk/) एक प्राथमिक कण है तथा यह पदार्थ का मूल घटक है। क्वार्क एकजुट होकर सम्मिश्र कण हेड्रॉन बनाते है, परमाणु नाभिक के मुख्य अवयव प्रोटॉन व न्यूट्रॉन इनमें से सर्वाधिक स्थिर हैं। [१] नैसर्गिक घटना रंग बंधन के कारण, क्वार्क न कभी सीधा प्रेक्षित होलै या नय त एकांत म पयलो गेलै; उ केवल हेड्रॉन के भीतर पयलू जाय छै , जेना कि बेरिऑनों (उदाहरणार्थ: प्रोटान आरू न्यूट्रान) आरू मेसॉनों के रूप म।[२][३]

क्वार्क के अनेक आंतरिक गुण छै। जेकरा म विद्युत आवेश, द्रव्यमान, रंग आवेश आरू स्पिन सम्मिलित छै। कण भौतिकी के मानक मॉडल म क्वार्क एकमात्र प्राथमिक कण छीकै, जे सब चार मूलभूत अंतःक्रिया या मौलिक बल ( विद्युत चुंबकत्व, गुरुत्वाकर्षण, प्रबल अंतःक्रिया आरू दुर्बल अंतःक्रिया) क महसूस करै छै, साथ ही ई मात्र ज्ञात कण छीकै, जेकरा विद्युत आवेश प्राथमिक आवेश के पूर्णांक गुणनफल नय छै।

क्वार्क के छह प्रकार है, जो जाने जाते है फ्लेवर से: अप , डाउन, स्ट्रेन्ज, चार्म, टॉप और बॉटम[४] अप व डाउन क्वार्क के द्रव्यमान सब क्वार्को म सबसे कम छै। अपेक्षाकृत भारी क्वार्क कणिका क्षय के प्रक्रिया के माध्यम से तीव्रता स अप व डाउन क्वार्क म बदली जाय छै। कणिका क्षय, ऐगो उच्च द्रव्य अवस्था के ऐगो निम्न द्रव्य अवस्था म परिवर्तन छीकै। ई वजह स, अप व डाउन क्वार्क आम तौर प स्थिर होय छै आरू ब्रह्मांड म सबसे आम छै, वहीं स्ट्रेन्ज, चार्म, बॉटम आरू टॉप क्वार्क खाली उच्च ऊर्जा टक्कर म उत्पन्न केलो जाय सकै छै। हर क्वार्क फ्लेवर के प्रतिकण होय छै जेकरो परिमाण त क्वार्क के बराबर होय छै परंतु चिन्ह विपरीत रखै छै, आरू ई एंटीक्वार्क के रूप म जानलो जाय छै।

क्वार्क मॉडल स्वतंत्र रूप से भौतिकविदों मरे गेल-मन और जॉर्ज वाइग द्वारा 1964 में प्रस्तावित किया गया था। [५] क्वार्क हेड्रॉनों के अंग के रूप में पेश किए गए थे। 1968 में स्टैनफोर्ड रैखिक त्वरक केंद्र पर प्रयोग होने तक उनके भौतिक अस्तित्व के बहुत कम प्रमाण थे।[६][७]त्वरक प्रयोगों ने सभी छह फ्लेवरों के लिए प्रमाण प्रदान किए। टॉप क्वार्क सबसे अंत में फर्मीलैब पर 1995 में खोजा गया। [५]

  1. लुआ त्रुटि मोड्यूल:Citation/CS1/Utilities में पंक्ति 38 पर: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil)।
  2. लुआ त्रुटि मोड्यूल:Citation/CS1/Utilities में पंक्ति 38 पर: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil)।
  3. लुआ त्रुटि मोड्यूल:Citation/CS1/Utilities में पंक्ति 38 पर: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil)।
  4. लुआ त्रुटि मोड्यूल:Citation/CS1/Utilities में पंक्ति 38 पर: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil)।
  5. ५.० ५.१ लुआ त्रुटि मोड्यूल:Citation/CS1/Utilities में पंक्ति 38 पर: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil)।
  6. लुआ त्रुटि मोड्यूल:Citation/CS1/Utilities में पंक्ति 38 पर: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil)।
  7. लुआ त्रुटि मोड्यूल:Citation/CS1/Utilities में पंक्ति 38 पर: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil)।